Διαπιστώσεις και προτάσεις για την Κυανή Ακτή του Συλλόγου Γεωπόνων Πρέβεζας

Το ΔΣ του Συλλόγου Γεωπόνων Πρέβεζας μετά από την πτώση ευκαλύπτου, την δημοσίευση της διαχειριστικής μελέτης της Κυανής Ακτής και την αναστάτωση που προκλήθηκε σε πολλούς συνδημότες μας, έλαβε υπόψη την μελέτη, τις θέσεις και ανησυχίες κατοίκων και την κατάσταση του δάσους και έκανε τις παρακάτω διαπιστώσεις:

Η μελέτη αναφέρει ότι ο ευκάλυπτος θεωρείται εύφλεκτο δέντρο αλλά το συγκεκριμένο δασύλλιο υφίσταται για δεκαετίες, χωρίς καμία αναφορά για σοβαρή εκδήλωση φωτιάς, επιβεβαιώνοντας τον κανόνα ότι οι πυρκαγιές οφείλονται κατά κύριο λόγο σε ανθρώπινη σκοπιμότητα. Η πιο σοβαρή πηγή κινδύνου για ανάφλεξη είναι η ξερή βιομάζα που αφήνεται κατά καιρούς από την δημοτική αρχή εντός του δάσους.

Όσον αφορά την τοξικότητα του φυλλώματος, είναι γνωστό ότι δεν ασκείται κτηνοτροφία στο συγκεκριμένο χώρο για να κινδυνεύουν τα ζώα. Η αποσύνθεση φύλλων και φλοιού στο έδαφος παρεμποδίζει την βλάστηση σπόρων, άλλων φυτών, κρατώντας το έδαφος καθαρό χωρίς καμία δαπάνη από τον Δήμο αλλά δεν είναι απαγορευτική για την εγκατάσταση των φυτών, όπως εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί με την παρατήρηση του δάσους και των φυτών που συνυπάρχουν. Σχετικά με την αισθητική του ξερού φλοιού, θεωρούμε πραγματικά αντιαισθητικό σε ένα φυσικό περιβάλλον τα απορρίμματα του ανθρώπου και όχι την οργανική ύλη που αποσυντίθεται φυσιολογικά.

Ο ευκάλυπτος είναι όντως ξενικό (αυστραλιανό) δέντρο, όπως και πάμπολλα φυτά που χρησιμοποιούνται για την καλλωπιστική αξία τους ή την παραγωγή τροφίμων προέρχονται από άλλες ηπείρους, όμως αυτό δεν προσφέρει τίποτα στη συζήτηση. Πιο σημαντικό, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της η μελέτη, είναι ότι μετά από σχεδόν ένα αιώνα ζωής, αυτό το δάσος είναι πιο παλιό από, ίσως, όλους τους εν ζωή Πρεβεζάνους, πολλοί από τους οποίους έχουν κολυμπήσει, έχουν περπατήσει, έχουν μεγαλώσει στον ίσκιο του και επομένως έχουν έντονο συναισθηματικό δεσμό με αυτό.

Η μελέτη, ουσιαστικά, προτείνει την αντικατάσταση των ευκαλύπτων με άλλα είδη και ενδεικτικά αναφέρει κάποια που, είτε είναι ακατάλληλα (συκιά, απολλώνιος δάφνη), είτε είναι επίσης ξενικά και κατά σύμπτωση (;) αυστραλιανά (Casuarina equisctifolia, Brachychiton acerifolium). Στην περίπτωση που εγκριθεί αυτή η αντικατάσταση από την δημοτική αρχή αλλά και τους δημότες, το δεκαετές πλάνο που αναφέρεται κρίνεται εντελώς ανεπαρκές, καθώς εκτιμάται ότι θα χρειαστεί περίπου το τριπλάσιο χρονικό διάστημα για να δημιουργηθεί ένα νέο δάσος. Σημειώνεται ότι τα είδη της βελανιδιάς (Quercus sp.), γηγενή ή εισαγόμενα, που μπορεί να είναι τα πιο κατάλληλα για τη δημιουργία νέου δάσους, είναι δέντρα αργής ανάπτυξης. 

Κατά την άποψή μας, το μείζον πρόβλημα είναι η διάβρωση της ακτής και η είσοδος των χειμέριων κυμάτων. Αν αυτό δεν αντιμετωπιστεί επαρκώς θα είναι απειλή για τη βιωσιμότητα μέρους της ακτής και συνεπώς της βλάστησης, όποια και αν είναι αυτή και οι στόχοι της μελέτης για “αειφόρο διαχείριση” και “διατήρηση στο διηνεκές” θα αποδειχθούν ανέφικτοι.

Επιπλέον, αρκετοί ευκάλυπτοι έχουν μεγάλη κλίση, ανεπτυγμένους πλάγιους ή ξερούς βραχίονες και είναι δυνητικά επικίνδυνοι για τον επισκέπτη και τον διερχόμενο. Αυτή η κατάσταση έχει διαμορφωθεί τόσο από τα εγγενή χαρακτηριστικά του δέντρου (ταχεία και μεγάλη ανάπτυξη, ευαισθησία στη θραύση) όσο και από την ελλιπή ή λανθασμένη ανθρώπινη διαχείριση. Τα δέντρα έχουν παραμείνει ακλάδευτα ή έχουν κατά καιρούς καρατομηθεί και με την μεγάλη ικανότητα αναβλάστησης παρήγαγαν αρκετούς πλευρικούς βλαστούς χωρίς να γίνει επιλογή του πλέον κατάλληλου. Αν ο Δήμος Πρέβεζας δαπανούσε ετησίως τα ποσά που αναφέρονται στην μελέτη για κλάδεμα και συντήρηση του δάσους, η κατάστασή του θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη.

Θεωρούμε ότι η έντονη αντίδραση μέρους των δημοτών σε οποιαδήποτε ενέργεια κλαδέματος ή κοπής γίνεται στο δάσος, ακόμα και αν επιβάλλεται για λόγους ασφάλειας, προκαλείται από την ανησυχία τους ότι στόχος της δημοτικής αρχής είναι η εκκαθάριση των ευκαλύπτων. Δυστυχώς, η συγκεκριμένη μελέτη που χρησιμοποιεί μονομερή ή ανυπόστατα επιχειρήματα για να τεκμηριώσει την ανάγκη αντικατάστασης των ευκαλύπτων ενισχύει αυτό το έλλειμμα εμπιστοσύνης.

Αξίζει να αναφερθεί πως μετά το 2005 και σχεδόν ταυτόχρονα με τις νέες φυτεύσεις ευκαλύπτων εισήχθη στην περιοχή ένα έντομο (Ophelimus eucalypti) που επίσης κατάγεται από την Αυστραλία. Αποτελεί σοβαρό εχθρό του δέντρου καθώς τρέφεται στα φύλλα του και οδηγεί σε πρόωρη αποφύλλωση, γήρανση των δέντρων και ξήρανση κλάδων. Παράλληλα, στην λεκάνη της Μεσογείου έχει εισβάλλει και άλλος σημαντικός εχθρός του ευκαλύπτου, το έντομο Gonipterus scutellatus που προκαλεί εκτεταμένη αποφύλλωση και νέκρωση των προσβεβλημένων δέντρων.

Τα αμιγή δάση και οι μονοκαλλιέργειες είναι πιο ευάλωτα οικοσυστήματα στην κλιματική αλλαγή αλλά και στους εχθρούς και τις ασθένειες. Αναφέρουμε ενδεικτικά την καταστροφή του κανάριου φοίνικα από έντομο και τον υπό εξέλιξη αφανισμό του ντόπιου πλατάνου από ασθένεια. Είναι γεγονός ότι το δάσος ευκαλύπτων της Κυανής Ακτής δέχεται πιέσεις από τους προαναφερόμενους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες, που στο μέλλον αναμένεται να αυξηθούν και με την δυσμενή επίδραση του χρόνου, οπότε είναι απαραίτητη η ανθρώπινη φροντίδα και παρέμβαση για να παραμείνει βιώσιμος και φιλόξενος ο χώρος. Όμως, είναι αναγκαίο ο ευκάλυπτος να παραμείνει το βασικό είδος καθώς είναι πλέον άρρηκτα συνδεδεμένος, τόσο με την ιστορική ταυτότητα του τόπου, όσο και με τις αναμνήσεις και το συναίσθημα των δημοτών.

Είναι σημαντικό η τοπική αυτοδιοίκηση να θέτει τα θέματα που αφορούν εμβληματικές τοποθεσίες της περιοχής σε διαβούλευση και να επιζητά την άποψη όλων των ενδιαφερομένων και των επιστημονικών φορέων, χωρίς να επιδιώκει αιφνιδιασμούς, ώστε τα προγραμματιζόμενα έργα να είναι σε αρμονία με το περιβάλλον και με τους κατοίκους.

Συμπερασματικά, προτείνεται στην δημοτική αρχή:

• να εκπονήσει και να εφαρμόσει άμεσα μελέτη για την προστασία της Κυανής Ακτής από τη διάβρωση
• να κλαδέψει με επιστημονική επίβλεψη τους ευκαλύπτους που είναι επικίνδυνοι για την ανθρώπινη ασφάλεια
• να ξεκινήσει το σχέδιο για την ενίσχυση της βιοποικιλότητας στα σημεία που η είσοδος του θαλασσινού νερού έχει νεκρώσει τους ευκαλύπτους ή άλλα δέντρα
• και τέλος να δεσμευτεί ότι θα παραμείνει το δάσος της Κυανής Ακτής με κυρίαρχο δέντρο τον ευκάλυπτο.