Βιολογική καταπολέμηση του μαύρου ακανθώδη αλευρώδη στην Π.Ε Πρέβεζας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΔΑΟΚ ΠΡΕΒΕΖΑΣ

Το πρόγραμμα βιολογικής καταπολέμησης του μαύρου ακανθώδη αλευρώδη με εξαπόλυση παρασιτοειδών εντόμων εφαρμόστηκε στην Π.Ε Πρέβεζας, την Παρασκευή 21-6-2024. Την διαδικασία επιμελήθηκαν ο Δρ. Παναγιώτης Μυλωνάς, αν. Γενικός Διευθυντής του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου και η γεωπόνος Μαρία-Βασιλική Γιακουμάκη. Σε κατάλληλους εσπεριδοειδώνες της περιοχής Λούρου – Ωρωπού, όπου υπάρχει και η μεγαλύτερη προσβολή, τοποθετήθηκαν δενδρύλλια που φέρουν μαύρο ακανθώδη αλευρώδη, παρασιτισμένο από το έντομο Encarsia smithi. Το παρασιτοειδές τρέφεται από τον αλευρώδη και τον σκοτώνει και με τη σωστή εγκατάσταση και πολλαπλασιασμό του αναμένεται να αντιμετωπίσει μακροχρόνια και αποτελεσματικά το επιζήμιο έντομο. Πρόκειται για την κλασσική μέθοδο βιολογικής καταπολέμησης που είχε εφαρμοστεί για τον εριώδη αλευρώδη και για άλλα έντομα στην περιοχή μας. Με παρατηρήσεις που έγιναν σε προσβολές από εριώδη αλευρώδη διαπιστώθηκαν, επίσης, υψηλά ποσοστά παρασιτισμού του από το Cales noacki. Καλούνται, λοιπόν, οι τοπικοί γεωπόνοι και οι παραγωγοί εσπεριδοειδών να προστατέψουν τα πολύτιμα αυτά παρασιτοειδή, καθώς και πολλά άλλα ωφέλιμα έντομα που υπάρχουν στους εσπεριδοειδώνες, χρησιμοποιώντας ήπια και εκλεκτικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Για την καταπολέμηση της μύγας της Μεσογείου προτείνεται να αποφεύγονται ψεκασμοί με πυρεθρίνες και νεονικοτινοειδή και να προτιμάται η μέθοδος της μαζικής παγίδευσης ή και βιολογικοί παράγοντες. Οι αρμόδιοι γεωπόνοι της υπηρεσίας μας είναι στη διάθεση των ενδιαφερομένων παραγωγών για επιπλέον πληροφορίες.

Διαβάστε περισσότερα...

Επιστολή του Πρεβεζάνου Μιχάλη Λουκά, Ομ. Καθηγητή Γενετικής του Γ.Π.Α., π. Πρύτανη

Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον από την Τ.Φ., στις 21/3/24, για την εκδήλωση με θέμα «Οι Παράγοντες Επιλογής Ελιάς: Κορωνέικη και Λιανολιά», που διοργανώθηκε, στις 21/2/24, στην «Θεοφάνειο Αίθουσα Τέχνης», από την ΔΑΟΚ Πρέβεζας και τον Σύλλογο Γεωπόνων Πρεβέζης. Οι ομιλίες, τόσο του Προέδρου του Συλλόγου κ. Τάσου Γάτσιου όσο και του εξαιρετικού επιστήμονα και ανθρώπου, φίλου Καθηγητή κ. Επαμεινώνδα Παπλωματά, που κοσμεί με την παρουσία του το Γ.Π.Α., ήταν εξαιρετικές. Θα ήθελα, όμως να σχολιάσω ή να προσθέσω ορισμένα συμπληρωματικά στοιχεία για την ελιά, που έχουν δημοσιευθεί από το Εργαστήριο Γενετικής του Γ.Π.Α. 1. Είναι ορθός ο όρος “ποικιλία” στην ελιά; Στα διπλοειδή είδη φυτών και ζώων, τα χρωματοσώματα βρίσκονται σε ζεύγη ομολόγων. Τα γονίδια αποτελούν τμήματα του DNA των χρωματοσωμάτων. Έτσι κάθε γονίδιο στα διπλοειδή μπορεί να έχει δύο διαφορετικές μορφές, μία σε κάθε ομόλογο, που ονομάζονται αλληλόμορφοι, π.χ. Α και α. Αν ένα γονίδιο έχει δύο ταυτόσημες μορφές, π.χ. αα ή ΑΑ, τότε ονομάζεται ομοζυγωτό για τον α ή τον Α αλληλόμορφο ή λέμε ότι ο οργανισμός έχει γονότυπο αα ή ΑΑ. Αν έχει τις μορφές Α και α, δηλαδή είναι Αα, τότε ονομάζεται ετεροζυγωτό. Στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας, π.χ. σιτηρά, επιδιώκουμε τη δημιουργία καθαρών σειρών, δηλαδή ατόμων που είναι ομοζυγωτά για τον ίδιο αλληλόμορφο καθενός γονιδίου. Στην πράξη, αυτό επιτυγχάνεται συνήθως, σε ποσοστό περίπου 95% των γονιδίων, έπειτα από συνεχείς πέντε αυτογονιμοποιήσεις. Από τη διασταύρωση δύο διαφορετικών καθαρών σειρών προκύπτουν υβρίδια, που τα περισσότερα γονίδιά τους είναι ετεροζυγωτά. Υβρίδια χρησιμοποιούν οι καλλιεργητές, εκμεταλλευόμενοι το φαινόμενο της ετέρωσης, για τη βελτίωση των επιθυμών χαρακτήρων ενός φυτού ή εκτρεφόμενου ζώου. Στα ζώα η δημιουργία καθαρών σειρών είναι επίπονη, ελλείψει αυτογονιμοποίησης. Η προσέγγιση προς την ομοζυγωτία επιτυγχάνεται με συνεχείς διασταυρώσεις μεταξύ συγγενών ατόμων, π.χ. μεταξύ αδελφών, πρώτων εξαδέλφων κ.ά. Για τα περισσότερα από τα συστήματα τέτοιων διασταυρώσεων, η μαθηματική προσέγγιση προς την ομοζυγωτία δίνεται στα βιβλία του υποφαινόμενου «Γενετική Πληθυσμών. Τόμος Ι: Στατική και Δυναμική Μελέτη των Πληθυσμών» και «Τόμος ΙΙ: Ποσοτικοί Χαρακτήρες». Στις δενδρώδεις διπλοειδείς καλλιέργειες, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο όρος “ποικιλία”, όπως στην ελιά και σε άλλα είδη, δεν ταυτίζεται με τη βοτανική και γενετική της σημασία. Γι’ αυτό διεθνώς, στις περιπτώσεις αυτές, αντί του όρου ποικιλία χρησιμοποιείται ο ορθός όρος cultivar («καλλιεργητική ή καλλιεργούμενη ποικιλία», Κ.Π.), επειδή, αν διασταυρωθούν δύο φυτά ελιάς της ίδιας Κ.Π., τότε προκύπτει μια μορφή αγριελιάς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα φυτά μιας Κ.Π. διατηρούν μεγάλο βαθμό γενετικής ποικιλότητας, καίτοι έχουν τον ίδιο γονότυπο. Έτσι, αν ένα φυτό, π.χ. Αα, αυτογονιμοποιηθεί ή διασταυρωθεί με ένα άλλο της ίδιας Κ.Π., τότε θα προκύψουν απόγονοι ΑΑ ή Αα ή αα, δηλαδή φυτά με γονότυπο διαφορετικό εκείνου της Κ.Π. Επειδή αυτό συμβαίνει για τα χιλιάδες γονίδια του φυτικού οργανισμού, οι απόγονοι ουδεμία σχέση έχουν με την Κ.Π. από την οποία προέρχονται. Πώς, όμως, οι Κ.Π. διατηρούν τη γενετική τους ποικιλότητα; Στους διάφορους οργανισμούς έχουμε δύο είδη αναπαραγωγής: Την Αμφιγονική (Φυλετική ή Εγγενής) και την Μονογονική (Μη Φυλετική ή Αγενής). Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ένωση δύο απλοειδών κυττάρων, των γαμετών (σπερματοζωάρια και ωάρια). Οι γαμέτες είναι απλοειδείς, επειδή περιέχουν μόνο ένα αντίγραφο (αλληλόμορφο) σε κάθε γονίδιο. Από την ένωσή τους προκύπτει το διπλοειδές άτομο. Στην αγενή αναπαραγωγή, τα ερμαφρόδιτα φυτά, πολλών δενδροκαλλιεργειών, πολλαπλασιάζονται με εμβόλια, παραφυάδες, καταβολάδες ή μοσχεύματα, ώστε όλοι οι απόγονοι να έχουν τον ίδιο γονότυπο. Μιλάμε, λοιπόν, για Κ.Π. και όχι για “ποικιλίες” ελιάς, καίτοι ο όρος αυτός έχει λανθασμένα ευρέως επικρατήσει. 2. Οι Κ.Π. ελιάς στη χώρα μας διακρίνονται βάσει μορφολογικών κριτηρίων, όπως σχήμα πυρήνα, σχήμα καρπού, μέγεθος καρπού, αυλακιές στους πυρήνες κ.ά. Όμως, οι χαρακτήρες αυτοί επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, που προκαλούν φαινοτυπική ποικιλότητα. Γι’ αυτό μελετήθηκαν γενετικά χαρακτηριστικά 27 Κ.Π. ελιάς, χρησιμοποιώντας τα ακόλουθα 16 ενζυμικά συστήματα που ελέγχονται από αντίστοιχα γονίδια: Εστεράσης, Μηλικού ενζύμου, Λευκίνης αμινοπεπτιδάσης, Πεπτιδάσης, Αφυδρογονάσης της 6-φωσφορογλυκόζης, Αφυδρογονάσης του γλουταμινικού, Φουμαράσης, Μηλικής αφυδρογονάσης, Αφυδρογονάσης του ισοκιτρικού, Αφυδρογονάσης της λευκίνης, Οξειδάσης του τετραζολίου, Τυροσινάσης, Φωσφορογλυκομουτάσης, Αφυδρογονάσης του α-γλυκεροφωσφορικού, Αλκαλικής φωσφατάσης και Αφυδρογονάσης της σορβιτόλης. (Ας σημειωθεί ότι για 7 από τα μελετηθέντα ενζυμικά συστήματα, οι μέθοδοι ανίχνευσής τους έχουν προταθεί και δημοσιευθεί το 1975 από τον υποφαινόμενο). Στις 27 Κ.Π. περιλαμβάνονται και oι ισπανικές Κ.Π. Manzanillo, Sevillano και Gordal που εισήχθησαν στη χώρα μας το 1950. Από τις 27 Κ.Π., τρεις είχαν μοναδικό φαινότυπο για καθένα από τρία διαφορετικά ενζυμικά συστήματα, πέντε Κ.Π. για καθένα από δύο ενζυμικά συστήματα και 12 Κ.Π. είχαν μοναδικό φαινότυπο για ένα μόνο ενζυμικό σύστημα. Οι γενετικοί φαινότυποι για το μηλικό ένζυμο και τις εστεράσες φανέρωσαν τη μεγαλύτερη διαφοροποίηση. Η διάκριση των περισσότερων Κ.Π. είναι δυνατή με τη χρησιμοποίηση μόνο των δύο αυτών ενζυμικών συστημάτων. Για μερικές Κ.Π. απαιτείται ένας συνδυασμός περισσότερων από 2 συστήματα, για την πλήρη διάκριση των Κ.Π. Μελετήθηκε, επίσης, και η εντός των Κ.Π. τυχόν γενετική παραλλακτικότητα, στις Κ.Π. Καλαμών, Κονσερβολιά, Καρυδολιά, Κορωνέικη και Μαστοειδής, λαμβάνοντας δείγματα από καθεμιά από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Π.χ. για την Καλαμών ελήφθησαν δείγματα από τις περιοχές Μεσσηνίας, Φθιώτιδας, Αιτωλοακαρνανίας και Αττικής και για την Κορωνέικη από τις περιοχές Μεσσηνίας, Λακωνίας, Χανίων και Αττικής. Σε όλες τις περιπτώσεις δεν ανιχνεύθηκε γενετική διαφοροποίηση εντός των Κ.Π., καίτοι μεταξύ των Κ.Π. ανιχνεύθηκε σημαντική γενετική διαφοροποίηση. Μια μικρή διαφοροποίηση παρατηρήθηκε στην Κ.Π. Καλαμών από την Φθιώτιδα. Όμως, ο δείκτης ομοιότητας (Similarity Index, S.I.) μεταξύ της Κ.Π. Καλαμών από τη Φθιώτιδα και των Κ.Π. Καλαμών από τις άλλες περιοχές ήταν 0,98. 3. Μελετήθηκε, επίσης, η ιστορία των Κ.Π. ελιάς με την εκτίμηση της μεταξύ τους γενετικής απόστασης (genetic distance, D) και τη δημιουργία ενός φυλογενετικού δένδρου (phylogenetic tree). Η βασική αρχή της Olea europaeα και η έναρξη της καλλιέργειάς της παραμένουν ασαφείς. Από τα περίπου 30 είδη του γένους Olea, θεωρείται από πολλούς συγγραφείς ότι ο άγριος προγονός τους είναι η O. chrysophylla και ότι το ενδιάμεσο είδος μεταξύ O. chrysophylla και O. europaeα είναι το είδος Ο. laperrini. Από ανασκαφές σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου (μελετήθηκε το σχήμα του πυρήνα, η γύρις και το λάδι που βρέθηκε σε αρχαία δοχεία), φαίνεται ότι το αρχικό κέντρο της καλλιέργειας της O. europaeα είναι η Παλαιστίνη, ο Λίβανος, η βορειοδυτική Συρία και η Κύπρος. Στην Ελλάδα φαίνεται ότι αρχικά καλλιεργήθηκε στην Κρήτη και στις Κυκλάδες. Είναι βέβαιο ότι αργότερα καλλιεργήθηκε στην Ιταλία, Ισπανία, Β. Αφρική, ενώ στη Γαλλία εισήχθη από Έλληνες αποίκους. Σήμερα η καλλιέργειά της, αν και σε μικρότερο βαθμό, έχει επεκταθεί στην Αμερικανική Ήπειρο, Αφρική, Αυστραλία και Ιαπωνία. Γενικά θεωρείται ότι η καλλιέργεια της ελιάς άρχισε πριν περίπου από 6.500 χρόνια και στην Ελλάδα πριν από 4.500 χρόνια. Πριν από εκατοντάδες χρόνια άρχισε και ο αγενής πολλαπλασιασμός της ελιάς. Η Κ.Π. Γαїδουρολιά θεωρείται ότι ταυτίζεται με την Κ.Π. Gongylis των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων. Η Κολυμπάδα ότι είναι η αρχαία ελληνική Kolymbas και η Θρουμπολιά η αρχαία Drypepis ή Rysse. Τα κύρια χαρακτηριστικά του φυλογενετικού δένδρου είναι: α) Οι μικρόκαρπες Κ.Π. Λιανολιά και αμέσως μετά η Θιακή είναι οι αρχαιότερες ελληνικές Κ.Π. Τη Λιανολιά, που μοιάζει με άγριο δένδρο, την αποκαλούσαν οι αρχαίοι Στρεπτολιά από την ονομασία Στρέπτος, που έδιναν στις άγριες ελιές. Στην ίδια ομάδα ανήκει η μικρόκαρπη Μυρτολιά, οι μεγαλόκαρπες Κονσερβολιά και Καρυδολιά και η μεσόκαρπη Θρουμπολιά β) Ακολουθεί η αμάδα με τις περισσότερες μεγαλόκαρπες, όπως οι Στρογγυλολιά, Καρολιά, Γαїδουρολιά, Αμυγδαλολιά, Κολυμπάδα, Βασιλικάδα, Καλαμών, Μanzanillo, Sevillano και Gordal. Η αρχαιότερη Κ.Π. στην ομάδα αυτή είναι η μεσόκαρπη Μεγαρίτικη. Αυτό δεν εκπλήσσει, επειδή οι αρχικές Κ.Π. έχουν μικρό μέγεθος πυρήνα, όπως η “άγρια” O. europaea var. oleaster και η O. chrysophylla. Παρατηρούμε, επίσης, ότι η Βασιλικάδα συνδέεται στενά με τις ισπανικές Κ.Π. Ας σημειωθεί ότι σε ορισμένες περιοχές η Βασιλικάδα ονομάζεται και Ισπανική, πιθανά λόγω παλαιότερης εισαγωγής της από την Ισπανία. γ) Ακολουθεί η ομάδα που περιλαμβάνει τις μικρόκαρπες Κ.Π. Κουτσουρελιά, Μαυρελιά, Μαστοειδής, Τραγολιά και Κορωνέικη, τις μεσόκαρπες Βαλανολιά και Αδραμυττινή και τη μεγαλόκαρπη Κοθρέικη. δ) Το γεγονός ότι επαληθεύονται οι πιθανοί ισχυρισμοί παλαιότερων παν/κών δασκάλων ότι οι Κ.Π. Λιανολιά και Κορωνέικη είναι αντίστοιχα μια από τις αρχαιότερες και μια από τις νεότερες Κ.Π. στη χώρα μας και το γεγονός ότι οι περισσότερες μεγαλόκαρπες και οι περισσότερες μικρόκαρπες Κ.Π. εντάσσονται σε δύο διαφορετικές ομάδες, ενισχύει την αξιοπιστία της εφαρμοζόμενης γενετικής μεθόδου. Πιθανά – και επαναλαμβάνω πιθανά – οι μερικές μεγαλόκαρπες που εντάσσονται στις ομάδες της Λιανολιάς και των μικρόκαρπων, να είχαν εντοπισθεί στην ομάδα των μεγαλόκαρπων, εφόσον ήταν δυνατή η μελέτη περισσότερων ενζυμικών συστημάτων. ε) Μπορούμε γενικά να παρατηρήσουμε ότι το μέγεθος του καρπού αυξάνεται με τον χρόνο και ότι οι σύγχρονες μεγαλόκαρπες Κ.Π. εμφανίσθηκαν 2.000 χρόνια πριν. Βρέθηκε, επίσης, χρησιμοποιώντας και τα αρχαιολογικά ευρήματα, ότι υπάρχει ισχυρή θετική συσχέτιση (r = 0,76) μεταξύ βάρους καρπού και μήκους του πυρήνα. Οι μοντέρνες μικρόκαρπες Κ.Π., όπως η Κορωνέικη, πιστεύεται ότι προέρχονται από επιλογή σποροφύτων με επιθυμητούς χαρακτήρες. 4. Τέλος, μελετήθηκε η ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα του Δάκου της Ελιάς. Στη γεωργική πρακτική χρησιμοποιείται στη χώρα μας ένα ευρύ φάσμα εντομοκτόνων. Η επιλογή και η δοσολογία τους καθορίζονταν συνήθως εμπειρικά, με συνέπεια την αλόγιστη χρήση τους. Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαїκής Επιτροπής το 2000, η χώρα μας βρίσκονταν στη δεύτερη θέση επικινδυνότητας για την υγεία από τα μολυσμένα με φυτοφάρμακα φρούτα και λαχανικά. Γενικά, με την αλόγιστη χρήση τους καταστρέφεται το περιβάλλον (μόλυνση φυσικών πόρων, εξαφάνιση ωφέλιμων ειδών), ενώ υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την υγεία αγροτών και καταναλωτών. Πολύ συνοπτικά, οι στόχοι των εντομοκτόνων εντοπίζονται κυρίως στο νευρικό σύστημα. Τα οργανοφωσφορικά και καρβαμιδικά εντομοκτόνα δεσμεύονται στο ενεργό κέντρο του ενζύμου της ακετυλοχολινεστεράσης, που καταλύει την υδρόλυση της ακετυλοχολίνης, αναστέλλοντας τη λειτουργία της. Τα οργανοχλωρικά και οι πυρεθρίνες στοχεύουν διαμεμβρανικά κανάλια μεταφοράς ιόντων χλωρίου και νατρίου, οδηγώντας τελικά στην παράλυση και στον θάνατο του εντόμου. Τα έντομα αντιδρούν στα εντομοκτόνα με διάφορους μηχανισμούς άμυνας, όπως π.χ. με δέσμευση και μεταβολισμό των εντομοκτόνων σε λιγότερο τοξικά μόρια πριν φθάσουν στον στόχο τους. Τα βασικά ένζυμα αυτής της κατηγορίας είναι οι εστεράσες, οι μονοοξυγονάσες και οι τρανσφεράσες του γλουταθείου. Άλλος μηχανισμός άμυνας είναι οι διαφοροποιήσεις της μοριακής δομής των πρωτεїνών στόχων. Τέτοιες αλλαγές στη στερεοδομή της ακετυλοχολινεστεράσης, την καθιστούν λιγότερο προσπελάσιμη στα οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα. Ανάλογες αλλαγές στις διαμεμβρανικές πρωτεїνες μεταφοράς ιόντων μειώνουν τη συνάφεια των οργανοχλωρικών και πυρεθροειδών εντομοκτόνων με τις πρωτεΐνες αυτές. Τυχόν αλλαγές στα ενζυμικά πρωτεїνικά μόρια, που οφείλονται σε μεταλλάξεις στα γονίδια που τις κωδικοποιούν, καίτοι αυτές είναι σπάνιες, τελικά επιτρέπουν τη δημιουργία ενός ανθεκτικού πληθυσμού εντόμων, σε αντικατάσταση του προηγούμενου ευαίσθητου, λόγω του υψηλού βαθμού αναπαραγωγής των εντόμων. Στον δάκο της ελιάς, καίτοι έχουν χρησιμοποιηθεί φερομόνες, μαζικές παγίδες και ακόμη απελευθέρωση στείρων εντόμων (η τελευταία μέθοδος δεν χρησιμοποιείται πλέον, επειδή η αποτελεσματικότητά της στον δάκο είναι μηδαμινή, όπως απέδειξαν πειράματα στο Εργαστήριο Γενετικής, που δεν είναι του παρόντος να αναπτύξω), η χημική καταπολέμηση παραμένει το βασικό εργαλείο καταπολέμησης. Όμως, οι συνεχείς ψεκασμοί με οργανοφωσφορικά δημιουργούν μια ισχυρή επιλεκτική πίεση των ανθεκτικών ατόμων. Στο Εργαστήριο εκτρέφαμε επί 15 συνεχή έτη πληθυσμούς δάκου για άλλα πειράματα. Οι πληθυσμοί αυτοί ουδέποτε ψεκάστηκαν και επομένως, σύμφωνα με την υπόθεσή μας, πρέπει να είναι ευαίσθητοι στο εντομοκτόνο. Συλλέξαμε, λοιπόν, άτομα δάκου από ελαιώνα που ψεκάζονταν ανελλιπώς με Dimethoate. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Τα συλλεγέντα άτομα χρειάζονταν έως και 10 φορές μεγαλύτερη δόση του εντομοκτόνου, για να θανατωθεί το 50% του πληθυσμού συγκριτικά με τα ευαίσθητα άτομα του Εργαστηρίου. Η χρήση ενζυμικών παρεμποδιστών και η βιοχημική ανάλυση των ενζυμικών συστημάτων, που συνδέονται με την ανθεκτικότητα, έδειξε ότι στα ανθεκτικά άτομα εκφράζεται μια άλλη ακετυλοχολινεστεράση. Σχεδιάζοντας εκκινητές σε συντηρητικές περιοχές του ενζύμου και χρησιμοποιώντας μοριακές τεχνικές, απομονώθηκε το γονίδιο της ακετυλοχολινεστεράσης. Συγκρίνοντας τις αλληλουχίες αμινοξέων των ενζύμων μεταξύ ανθεκτικών και ευαίσθητων ατόμων (με μια πολύπλοκη μοριακή διαδικασία), διαπιστώθηκε η ύπαρξη μιας σημειακής μετάλλαξης, που οδηγούσε σε αντικατάσταση του αμινοξέος γλυκίνη από το αμινοξύ σερίνη. Η ανάλυση της κρυσταλλογραφικής δομής της ακετυλοχολινεστεράσης, έδειξε ότι η θέση του συγκεκριμένου αμινοξέος βρίσκεται στο ενεργό κέντρο του ενζύμου. Πείραμα προσομοίωσης έδειξε ότι η αντικατάσταση της γλυκίνης (του μικρότερου αμινοξέος) με σερίνη προκαλεί τη μειωμένη πρόσβαση του ογκώδους μορίου του Dimethoate, με συνέπεια την ανθεκτικότητα. Περαιτέρω βρέθηκε και μια άλλη μετάλλαξη (αντικατάσταση της ισολευκίνης από το αμινοξύ βαλίνη), γεγονός που αυξάνει ακόμη περισσότερο την ανθεκτικότητα. Τέτοιες αλλαγές διαπιστώθηκαν για πρώτη φορά σε έντομο οικονομικής σημασίας, όπως ο δάκος της ελιάς. Το επόμενο στάδιο θα ήταν η μελέτη της ανθεκτικότητας του δάκου σε ελαιώνες από διαφορετικές περιοχές της χώρας και ταυτόχρονα η τυχόν διαπίστωση διαφοροποίησης του βαθμού ανθεκτικότητας μεταξύ των διάφορων Κ.Π. Η έρευνα αυτή απαιτούσε χρηματοδότηση όχι μόνο για τα πανάκριβα χημικά αντιδραστήρια, αλλά και για να καλυφθούν οι δαπάνες του προσωπικού που θα έκαναν τις συλλογές των εντόμων. Αν ένας πληθυσμός έχει υψηλό βαθμό ανθεκτικότητας, τότε θα ήταν άσκοπη η χρήση οργανοφωσφορικών, που αυξάνει και το κόστος παραγωγής και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για το περιβάλλον. Το υπουργείο Γεωργίας στο οποίο αποταθήκαμε, πριν δημοσιευθούν τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, αφού αυτά αφορούσαν κυρίως τη χώρα μας, αγνόησε το αίτημά μας. Τα αποτελέσματα των μελετών αυτών, που έγιναν την περίοδο 1979 – 1981, απετέλεσαν το αντικείμενο πέντε δημοσιεύσεων, δύο σε ελληνικά περιοδικά (ΒΙΟ και «Γεωργική Έρευνα») και τρεις στο διεθνές έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Horticultural Science». Με εκτίμηση, Μιχάλης Λουκάς, Ομ. Καθηγητής Γενετικής του Γ.Π.Α., π. Πρύτανις Διαβάστε περισσότερα...

Παράγοντες επιλογής ποικιλίας ελιάς: Κορωνέικη - Λιανολιά Πρέβεζας (Κέρκυρας)

Η εκδήλωση για την ελιά, τα παθογόνα ελαιοκάρπου και την ποιότητα του ελαιολάδου που διοργανώθηκε από την ΔΑΟΚ Πρέβεζας, τον Σύλλογο Γεωπόνων Πρέβεζας, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων στις 21-2-2024, γέμισε ασφυκτικά την Θεοφάνειο Αίθουσα Τέχνης του Δήμου Πρέβεζας.

Η μεγάλη προσέλευση γεωπόνων, αγροτών, ελαιοτριβέων και συνολικά των εμπλεκομένων στον τομέα της ελαιοκομίας αποδίδεται, αφενός στην συγκυρία των υψηλών τιμών που απολαμβάνει το ελαιόλαδο, αφετέρου στην παρουσία διακεκριμένων επιστημόνων με ερευνητικά δεδομένα από την περιοχή της Πρέβεζας και τέλος στην άρτια ενημέρωση από τους διοργανωτές και τα τοπικά ΜΜΕ.

Το πρόγραμμα άνοιξε ο Τάσος Γάτσιος, Πρόεδρος του Συλλόγου Γεωπόνων Πρέβεζας και γεωπόνος της ΔΑΟΚ Πρέβεζας, ο οποίος τόνισε ότι παρά την πρόοδο της επιστήμης στον θέμα της γενετικής ταυτοποίησης των ποικιλιών, η πρακτική στην παραγωγή και διακίνηση πολλαπλασιαστικού υλικού δεν συμβαδίζει. Δημιουργούνται έτσι προβλήματα ακόμα και στην αναγνώριση της Κορωνέικης ελιάς, αφού φυτεύονται διάφορες ποικιλίες με την ονομασία “κορωνέικη μεσόκαρπη”, “κορωνέικη χοντρόκαρπη” και διάφορες άλλες. Αυτή η σύγχυση, πιθανώς, προέρχεται από φυτώρια που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην ζήτηση για την γνήσια ποικιλία Κορωνέικη, αρχίζουν τα “βαφτίσια” σε άλλες ποικιλίες που έχουν διαθέσιμες. Επισήμανε, επιπλέον, ότι αυτή η τακτική εγκατάσταση ελαιώνων με φυτά και εμβόλια μη πιστοποιημένα και χωρίς φυτοϋγειονομικό διαβατήριο είναι πολύ επικίνδυνη για πιθανή μετάδοση της ξυλέλλας, της ασθένειας που καταστρέφει τους ελαιώνες της γειτονικής Ιταλίας.

Στη συνέχεια ο κ. Γάτσιος αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά της ντόπιας ποικιλίας  Λιανολιάς Πρέβεζας (ή Κέρκυρας) που εγκαταστάθηκε πριν από 3 αιώνες από την Πρέβεζα μέχρι την Κέρκυρα και της κυρίαρχης ελαιοποιήσιμης ποικιλίας Κορωνέικη, που δοκιμάζεται και καλλιεργείται, πλέον, σε όλη τη Μεσογειακή λεκάνη αλλά και σε όλες τις ηπείρους. Η Κορωνέικη έχει μεγάλη παραγωγή με καρπούς μέσου βάρους 1,1 γραμμάρια, το μισό δηλαδή από το μέσο βάρος της Λιανολιάς Πρέβεζας που είναι 2,2 γραμμάρια. Η Κορωνέικη, επίσης, έχει μικρό μέγεθος ανάπτυξης, ασθενέστερη συγκράτηση του καρπού που οδηγεί σε ευκολότερη και πρωιμότερη συγκομιδή και μειωμένη παρενιαυτοφορία, σε σχέση με την Λιανολιά που είναι η ψηλότερη ποικιλία ελιάς που καλλιεργείται στην Ελλάδα και μπορεί να φτάσει τα 18 μέτρα ύψος. Αυτά είναι και τα βασικά πλεονεκτήματα που ωθούν τους ελαιοκαλλιεργητές όχι μόνο να εγκαθιστούν νέους ελαιώνες με την Κορωνέικη αλλά και συχνά-πυκνά να εμβολιάζουν παλιούς ελαιώνες Λιανολιάς με Κορωνέικη.

Τα παραπάνω, όμως, δεν είναι τα μοναδικά στοιχεία που πρέπει να λάβει υπόψη του ο ελαιοκαλλιεργητής. Σημαντική είναι και η ποιότητα του ελαιολάδου και ενώ η Κορωνέικη παράγει εξαιρετικό ελαιόλαδο, η Λιανολιά έχει την ιδιαίτερη, πικάντικη γεύση που οφείλεται στις αυξημένες πολυφαινόλες που περιέχει, και είναι επιθυμητό χαρακτηριστικό που μπορεί να οδηγήσει και σε ισχυρισμούς υγείας. Επιπλέον, για την Λιανολιά σε αρκετές περιοχές της Π.Ε. Πρέβεζας έχει κατοχυρωθεί το Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης “ΠΡΕΒΕΖΑ”. Το πρόβλημα είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει φορέας, όπως μία Οργάνωση Παραγωγών, που θα ακολουθήσει όλες τις ενδεδειγμένες πρακτικές καλλιέργειας, συγκομιδή, έκθλιψης και τυποποίησης, ώστε το ελαιόλαδο της Λιανολιάς Πρέβεζας να αποκτήσει τη θέση που αξίζει στην αγορά και να μην εμπορεύεται ανώνυμα και χύμα, όπως σήμερα. Έχουν γίνει κάποιες επιτυχημένες προσπάθειες από ελάχιστους παραγωγούς να τυποποιήσουν και να αξιοποιήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου Λιανολιάς αλλά αυτές δεν είναι αρκετές για να αλλάξουν την γενική εικόνα.

Βέβαια, εκτός από την παραγωγικότητα και την ποιότητα του ελαιολάδου, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψη του ένας καλλιεργητής για να επιλέξει την κατάλληλη ποικιλία ελιάς, όπως η προσαρμογή στις εδαφοκλιματικές συνθήκες και η ευαισθησία σε εχθρούς και ασθένειες. Η αλληλεπίδραση των παραπάνω, καθώς και η κλιματική αλλαγή έρχονται να περιπλέξουν ακόμα περισσότερο την απόφαση επιλογής. Όσον αφορά το έδαφος και οι δύο ποικιλίες ελιάς δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις και προσαρμόζονται και σε φτωχά εδάφη με την κατάλληλη λίπανση φυσικά. Η Κορωνέικη έχει μεγαλύτερη αντοχή στην ξηρασία από την Λιανολιά και αυτό την καθιστά πιο ανθεκτική και σε πιθανές ξηροθερμικές συνθήκες κατά την γονιμοποίηση. Από την άλλη πλευρά, η Κορωνέικη είναι πιο ευαίσθητη στην υπερβολική υγρασία του εδάφους και της ατμόσφαιρας. Όσον αφορά το ψύχος, η Κορωνέικη έχει μικρότερες απαιτήσεις για τη διαφοροποίηση των οφθαλμών και αναμένεται να έχει καλύτερη καρποφορία σε ήπιους χειμώνες, όπως ο φετινός, είναι όμως και αρκετά πιο ευαίσθητη στους παγετούς. Ένας παγετός μεταφοράς ψυχρής αέριας μάζας είναι ικανός να προκαλέσει μεγάλες ζημιές σε ένα ελαιώνα Κορωνέικης, μέχρι και την ολοκληρωτική καταστροφή του.

Σχετικά με τον μεγαλύτερο εχθρό της ελιάς, τον δάκο καμία από τις 2 ποικιλίες δεν είναι ανθεκτική, έχουν όμως χαμηλή ελκυστικότητα σε σχέση με άλλες ποικιλίες. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να καλλιεργηθούν σε ενιαίους ελαιώνες, όμως, αν φυτευτούν άλλες ποικιλίες, μεσόκαρπες ή χοντρόκαρπες ανάμεσά τους θα αντιμετωπίσουν έντονη προσβολή από το έντομο. Ο ρυγχίτης που σταδιακά εξελίσσεται στον δεύτερο σημαντικότερο εχθρό έχει πιο σημαντικές επιπτώσεις στην Κορωνέικη, λόγω της καρπόπτωσης, της μικροκαρπίας και της μειωμένης ελαιοπεριεκτικότητας που προκαλεί.

Στη συνέχεια, πήρε τον λόγο ο Επαμεινώνδας Παπλωματάς, Καθηγητής Φυτοπαθολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος αναφέρθηκε στις διαφορετικές ευαισθησίες ως προς τις μυκητολογικές προσβολές των ποικιλιών ελιάς και ιδιαίτερα της Λιανολιάς και της Κορωνέικης. Έτσι λοιπόν, η Κορωνέικη είναι σαφώς πιο ανθεκτική στην κύρια μυκητολογική ασθένεια της Λιανολιάς, το κυκλοκόνιο, είναι όμως πιο ευαίσθητη στην κερκόσπορα, που σπανίως προσβάλει την Λιανολιά. Απεναντίας, στο βερτιτσίλιο και οι 2 ποικιλίες έχουν καλή συμπεριφορά και δεν αναμένονται ιδιαίτερα προβλήματα, καθώς στην Πρέβεζα, συνήθως, δεν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως πρώην βαμβακοχώραφα ή συγκαλλιέργεια με κηπευτικά. Όμως, στην φυματίωση ή καρκίνωση της ελιάς και οι 2 ποικιλίες δεν έχουν αντοχή με την Κορωνέικη να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη. Η ευαισθησία των ποικιλιών ελιάς στις ασθένειες στους εχθρούς μπορεί αυξηθεί σημαντικά από τις δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες. Έτσι, σε συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας, πολλών βροχοπτώσεων, χαλαζοπτώσεων ή και παγετών που δεν είναι σπάνιες για την περιοχή μας η Κορωνέικη αντιμετωπίζει πολύ σημαντικά προβλήματα τόσο από την καρκίνωση, όσο και από την κερκόσπορα. Η προσβολή από την καρκίνωση αυξάνεται και από τη μέθοδο συλλογής με ελαιοραβδιστικά που από τις πληγές που δημιουργούνται ευνοείται η είσοδος του βακτηρίου στα κλαδιά. Είναι πολύ σημαντικό μετά από κάποιο από τα παραπάνω φαινόμενα να γίνεται ψεκασμός κάλυψης του ελαιώνα με τα κατάλληλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα.

Σε επόμενο άρθρο θα δοθούν ειδικές πληροφορίες για το γλοιοσπόριο.

Διαβάστε περισσότερα...

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΓΕΩΤ.Ε.Ε. ΗΠΕΙΡΟΥ- ΝΗΣΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΡΥΞΗ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΙΟΥΡΓΑΝΙΣΤΑ ΔΗΜΟΥ ΖΙΤΣΑΣ

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΥΞΗ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

Τρεις μύθους για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη χώρα μας ακούμε διαρκώς τον τελευταίο καιρό :

• Ο πρώτος μύθος λέει ότι «περπατάμε ή κολυμπάμε» πάνω στον «μαύρο χρυσό» κι έχουμε την «μεγάλη ευκαιρία» που θα σώσει τη χώρα, τον τόπο μας και το λαό της περιοχής μας από την φτώχεια.

• Ο δεύτερος μύθος αφορά τη «δίκαιη ανάπτυξη», τις επενδύσεις που θα έρθουν, την ευημερία, τους κόμβους μεταφοράς ενέργειας, τις νέες θέσεις εργασίας.

• Ο τρίτος μύθος είναι ότι η Ελλάδα έχει την «γεωστρατηγική ευκαιρία». Πρόκειται για έναν επικίνδυνο μύθο που μπορεί να οδηγήσει σε τραγωδία ιστορικών διαστάσεων τον ελληνικό λαό και τους λαούς της Αν. Μεσογείου.

Από τη διαδικασία αυτή δεν έχει να ωφεληθεί το παραμικρό ο λαός της Ηπείρου κι όλος ο ελληνικός λαός.

Θα συνεχίσει να πληρώνει ακριβά το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια.

Όπως ακριβώς συνέβη με τα πετρέλαια της Θάσου (τα ίδια έταζαν κι εκεί).

Όπως ακριβώς συμβαίνει τα τελευταία χρόνια που γέμισε η χώρα και η περιοχή μας από ιδιωτικές επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες και μικρά υδροηλεκτρικά πληρωμένα με επιδοτήσεις από τη δικιά μας φορολογία και ο λαός όχι μόνο δεν είδε κανένα όφελος από αυτά αλλά αντιθέτως πληρώνει την ενέργεια όλο και πιο ακριβά.

Τα κέρδη πάνε στις τσέπες λίγων εταιρειών .

Μια δεύτερη σημαντική παράμετρος είναι ότι όπως δείχνει η πλουσιότατη διεθνής εμπειρία, οι δραστηριότητες αυτές αφήνουν πίσω τους «κρανίου τόπο» παρά τις «περιβαλλοντικές μελέτες», αδιαφορώντας για τις συνέπειες στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή που ήδη συντελείται.

Συνέπειες που σχετίζονται με την υγεία και τη ζωή των κατοίκων της περιοχής, για τις υφιστάμενες δραστηριότητες πρωτογενούς παραγωγής (γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία).

Να τονίσουμε ότι στην περιοχή που επελέγη (Γιουργάνιστα) και ισχυροί σεισμοί έχουν γίνει στο παρελθόν με μεγάλες ζημιές και μεγάλες κατολισθήσεις έχουν συμβεί (το συγκεκριμένο χωριό έχει αλλάξει θέση εξ αιτίας μεγάλων κατολισθήσεων παλαιοτέρα) και μεγάλος είναι ο κίνδυνος μόλυνσης του Καλαμά. Τα «ανταποδοτικά» που προσφέρει η Πολυεθνική Εταιρεία είναι για να χρυσώσει το χάπι της καταστροφής του περιβάλλοντος.

Η περιβαλλοντική καταστροφή θα είναι ανυπολόγιστη. Καθόλου τυχαία Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και Κροατία έχουν απαγορεύσει τη διενέργεια νέων εξορύξεων για αυτόν ακριβώς το λόγο.

Το μοναδικό όφελος για εμάς είναι να συμβάλλουμε στη παρεμπόδιση της εξόρυξης και να στηρίξουμε τις φωνές και τα κινήματα που εναντιώνονται σε αυτή τη μεθόδευση. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας χωρίς φαραωνικές κατασκευές, με δημόσιο έλεγχο, με κριτήριο την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών, την προστασία του περιβάλλοντος και των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και όχι η υποταγή στα συμφέροντα των ενεργειακών εταιρειών αποτελεί τη μόνη λύση.

Με αυτά τα κριτήρια η Γενική Συνέλευση των Αντιπροσώπων των Κλάδων του Παραρτήματος ΓΕΩΤ.Ε.Ε. Ηπείρου – Νήσων στέκεται απέναντι σε αυτά τα σχέδια.

Να φύγουν οι εταιρείες χωρίς καμία αποζημίωση

Να καταργηθεί το χρηματιστήριο ενέργειας

Η ενεργειακή υποδομή της χώρας (παραγωγή, διανομή) να περάσει σε δημόσιο κρατικό έλεγχο προς

όφελος των εργαζομένων.

Η Συνέλευση Αντιπροσώπων Κλαδών του Παραρτήματος ΓΕΩΤ.Ε.Ε. Ηπείρου – Νήσων (11/3/2024)

Διαβάστε περισσότερα...