Πιστοποίηση ελαιολάδων ΠΟΠ/ΠΓΕ (Μέρος 1ο-Διαδικασία και στατιστικά στοιχεία).

Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος του τριμηνιαίου περιοδικού "ΔΗΜΗΤΡΑ" που είναι έκδοση του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού ΔΗΜΗΤΡΑ. Όλα τα σχετικά στοιχεία και οι εικόνες είναι της Γενικής Διεύθυνσης Διασφάλισης Ποιότητας Αγροτικών Προϊόντων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ: 

 Η Ελλάδα κατέχει την 5η θέση σε καταχωρήσεις προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά την Ιταλία (276), τη Γαλλία (223), την Ισπανία (184) και την Πορτογαλία (133). Οι ελληνικές καταχωρισμένες ενδείξεις ΠΟΠ και ΠΓΕ είναι 103. Ειδικότερα, αυτές αφορούν: 
-30 ελαιόλαδα 
-21 τυριά (ΠΟΠ) 
-32 φρούτα-λαχανικά-ξηρούς καρπούς 
-11 επιτραπέζιες ελιές 
-2 κρέατα (ΠΟΠ) 
-7 λοιπά 
 Μετά την αναγνώριση ενός προϊόντος ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ, εκδίδεται σχετική ευρωπαϊκή ή/και εθνική νομοθεσία, στην οποία περιγράφονται οι προδιαγραφές σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να παράγεται, να συσκευάζεται και να διακινείται το συγκεκριμένο προϊόν. Στο πλαίσιο αυτής της νομοθεσίας, καθώς και της γενικότερης νομοθεσίας που διέπει τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ καλείται, μετά από αίτηση ενδιαφέροντος να πιστοποιήσει επιχειρήσεις για την παραγωγή ή/και τη συσκευασία ή/και την εμπορία συγκεκριμένων προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ. Η βασική νομοθεσία για τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ συνοψίζεται παρακάτω: 
 - ΚΑΝ (ΕΕ) 1151/2012 (αντικατέστησε τον ΚΑΝ(ΕΚ) 510/2006) 
  -Κατευθυντήριες γραμμές (2010/C 341/03) 
 -ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 664/2014 
  -ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 665/2014 
  -ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 668/ 
 -ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 1169/2011 
 -ΚΥΑ 261611/22.03.2007, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει 
 -Κανονισμός Ελέγχου & Πιστοποίησης Προϊόντων  
   ΠΟΠ/ΠΓΕ (AGROCERT ΠΟΓ-R-01/4) 
 -ΥΑ ή Κανονισμός ΕΕ για την αναγνώριση του ΠΟΠ ή ΠΓΕ προϊόντος 
 (Η σχετική νομοθεσία υπάρχει και online στην ιστοσελίδα του Agrocert ) 

 Η διαδικασία που ακολουθεί μία επιχείρηση προκειμένου να ενταχθεί στο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης ΠΟΠ/ΠΓΕ για παραγωγή ή/και συσκευασία ή/και εμπορία ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντος, φαίνεται στο παρακάτω σχήμα: 

 Η αίτηση για ένταξη στο σύστημα, καθώς και άλλες πληροφορίες και έντυπα/αρχεία που αφορούν τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ, διατίθενται στην ιστοσελίδα www.agrocert.gr. 
 Στο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ δύναται να ενταχθούν επιχειρήσεις που παράγουν, επεξεργάζονται ή μεταποιούν προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ (π.χ. ελαιουργεία), τυποποιούν/συσκευάζουν γεωργικά προϊόντα ή/και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ, με σκοπό την εμπορία (π.χ. τυποποιητήρια ελαιολάδου) και επίσης επιχειρήσεις που θέλουν να χρησιμοποιούν τις καταχωρισμένες ονομασίες ΠΟΠ/ΠΓΕ, το κοινοτικό σύμβολο και το σήμα του AGROCERT. 
 Οι εγκεκριμένες επιχειρήσεις καταχωρούνται στο μητρώο εγκεκριμένων επιχειρήσεων και δικαιούχων χρήσης ενδείξεων ΠΟΠ/ΠΓΕ, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.agrocert.gr. Τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ που διατίθενται σε λιανική πώληση θα πρέπει επιπλέον άλλων υποχρεωτικών ενδείξεων, να φέρουν επί της συσκευασίας τους τα παρακά- τω εθνικά και ευρωπαϊκά σύμβολα σε έγχρωμη ή ασπρόμαυρη απεικόνιση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία: 

 Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, διενεργεί ελέγχους τόσο στην έδρα κάθε επιχείρησης όσο και σε σημεία χονδρικής και λιανικής πώλησης. Κατά το στάδιο της εξέτασης των αιτήσεων για ένταξη στο σύστημα έλεγχου των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων, διενεργείται επιτόπιος έλεγχος στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων. Ο έλεγχος αυτός αφορά στην εξακρίβωση της δυνατότητας των συγκεκριμένων επιχειρήσεων να παράγουν σύμφωνα με τις προδιαγραφές, τα γεωργικά προϊόντα ή τρόφιμα ΠΟΠ ή ΠΓΕ για τα οποία ενδιαφέρονται. 
  Επιπλέον, διενεργούνται τακτικοί ή/και αιφνιδιαστικοί έλεγχοι, σύμφωνα με τον «Κανονισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ» που εκδίδει. Οι αιφνιδιαστικοί έλεγχοι πραγματοποιούνται ιδίως κατόπιν καταγγελιών, υπόνοιας ή/και μετά από ενημέρωση από άλλες αρχές ελέγχου κατά τη διενέργεια ελέγχων της αρμοδιότητάς τους. Ειδικότερα, οι έλεγχοι διενεργούνται: 
-Σε επιχειρήσεις που έχουν τύχει έγκρισης. 
-Σε επιχειρήσεις που δεν έχουν τύχει έγκρισης. 
-Στα σημεία χονδρικής και λιανικής πώλησης. 
- Σε πάσης φύσεως διαφημιστικό υλικό. 

Σε επιχειρήσεις που έχουν τύχει έγκρισης, ο έλεγχος αφορά στην ορθή τήρηση των προδιαγραφών σύμφωνα με τις οποίες το γεωργικό προϊόν ή τρόφιμο έχει καταχωρισθεί ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ, προκειμένου να διασφαλίζεται η προέλευση της πρώτης ύλης, η παραγωγή, η μεταποίηση, η επεξεργασία, η συσκευασία, η αποθήκευση, η διακίνηση και εμπορία των εν λόγω γεωργικών προϊόντων ή τροφίμων. Επίσης, ο εν λόγω έλεγχος αφορά στην ορθή χρήση της επισήμανσης, παρουσίασης και διαφήμισης των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων. 
 Σε επιχειρήσεις που δεν έχουν τύχει έγκρισης, ο έλεγχος αφορά στην ορθή χρήση της επισήμανσης, παρουσίασης και διαφήμισης των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων. 

 Στα σημεία χονδρικής και λιανικής πώλησης ο έλεγχος γίνεται: 
  ✓για να διαπιστωθεί αν γίνεται ορθή χρήση των ενδείξεων, του κοινοτικού και εθνικού συμβόλου σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας 
  ✓για να διαπιστωθεί αν έχουν τεθεί σε εμπορία προϊόντα που καταχρηστικά φέρουν τις ενδείξεις που αναφέρονται στην ισχύουσα νομοθεσία 
 ✓κατόπιν σχετικών καταγγελιών 
 ✓αν με οποιοδήποτε άλλο τρόπο γνωστοποιηθεί παρατυπία ή παράβαση της κείμενης νομοθεσίας περί προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ. 

 Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (Σεπτέμβριος 2015) οι ενταγμένες επιχειρήσεις ελαιολάδου στο Σύστημα Ελέγχου & Πιστοποίησης Προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ κατανέμονται ως εξής: 
 ✓378 ελαιουργεία 
 ✓147 τυποποιητήρια ελαιολάδου 
 ✓124 επιχειρήσεις ελαιολάδου που διακινούν προϊόν ΠΟΠ/ ΠΓΕ με ιδιωτική ετικέτα 

 Από το 2007 έως το 2015, οι τάσεις του αριθμού των ενταγμένων επιχειρήσεων ελαιολάδου στο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ, ανά δραστηριότητα επιχείρησης, είναι έντονα αυξητικές, όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα: 

 Ενδιαφέρον έχει η κατανομή των ενταγμένων επιχειρήσεων ελαιολάδων ΠΟΠ/ΠΓΕ, ανά τομέα δραστηριότητας και Νομό:

 Η διακίνηση κάποιων ΠΟΠ/ΠΓΕ ελαιολάδων σε τόνους σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Τα ΠΟΠ/ΠΓΕ ελαιόλαδα που δεν παρουσιάζονται στο διάγραμμα, διακινούνται σε μικρότερες ποσότητες : 

Σήμερα, μικρό ποσοστό της εγχώριας παραγωγής ελαιολάδου φθάνει στην τυποποίηση. Δυστυχώς αυτό επιβεβαιώνεται και για τα ελαιόλαδα ΠΟΠ/ΠΓΕ. Υπάρχουν ελαιόλαδα ΠΟΠ/ΠΓΕ με εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, που δεν έχουν εδραιωθεί ακόμα στην αγορά και η κατάληξή τους είναι η χύδην διακίνηση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτει ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, 10.305 τόνοι ΠΟΠ και ΠΓΕ ελαιολάδων συσκευάσθηκαν συνολικά το έτος 2012, 10.178 τόνοι το έτος 2013 και 7.000 τόνοι το έτος 2014. 
 Στόχος είναι η ανάδειξη, μέσω της τυποποίησης, των ΠΟΠ και ΠΓΕ ελαιολάδων ώστε να επιτευχθεί ο πρωταρχικός σκοπός της αναγνώρισης και πιστοποίησής τους που είναι: 
 • Η προώθηση των συγκεκριμένων προϊόντων που 
    παρουσιάζουν εξειδικευμένα χαρακτηριστικά, λόγω του 
    φυσικού περιβάλλοντος και του τρόπου με τον οποίο 
    παράγονται. 
 • Η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων. 
 • Η βελτίωση του εισοδήματος του Έλληνα παραγωγού. 
 • Η ενίσχυση οικονομικής και πολιτιστικής δραστηριότητας στις περιοχές παραγωγής των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ. 
 • Η παροχή αξιόπιστων πληροφοριών στους καταναλωτές  
    για την καταγωγή των προϊόντων και για τη μεθοδολογία 
    παραγωγής τους. 
 • Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών 
    προϊόντων στις διεθνείς και εγχώριες αγορές.