Η απόφαση της 6ης Μαΐου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους σπόρους και το πολλαπλασιαστικό υλικό.

Από το 2016 κανείς δεν θα μπορεί να εμπορεύεται σπόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν είναι καταχωρημένοι σε εθνικούς καταλόγους μετά από πρόταση της Γενικής Επιτροπής Υγείας & Καταναλωτών (DG SANCO) που τέθηκε σε ψηφοφορία τη Δευτέρα, 6 Μαΐου 2013, στη συνάντηση των Επιτρόπων, που ρυθμίζει το εμπόριο σπόρων σε όλη την Ε.Ε. 
Η προτεινόμενη νομοθεσία σύμφωνα με την Κομισιόν και τους ανθρώπους του χώρου έρχεται για να βάλει μια τάξη στα πράγματα. Όμως, παράλληλα υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις διάσωσης της αγροτικής βιοποικιλότητας και φορείς βελτίωσης και διάδοσης βιολογικών σπόρων που υποστηρίζουν ότι δυσκολεύει την αναπαραγωγή παραδοσιακών ποικιλιών που δεν έχουν συστηματοποιηθεί νομικά. 
Είχαμε δημοσιεύσει στις 2 Μαΐου στο άρθρο μας ΕΔΩ την ανοιχτή επιστολή γεωτεχνικών και άλλων φορέων προς την Ελληνίδα Επίτροπο κ. Μαρία Δαμανάκη, σχετικά με την επικείμενη ψήφιση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή νομοθετικού πλαισίου για τους σπόρους και το πολλαπλασιαστικό υλικό. 
Μετά από πιέσεις χιλιάδων ατόμων και οργανώσεων, το βράδυ της Κυριακής 5 Μαΐου, υπήρξαν κάποιες αλλαγές της τελευταίας στιγμής στον προτεινόμενο νόμο. Συγκεκριμένα ορίσθηκε ότι για μικρές επιχειρήσεις σποροπαραγωγής (με λιγότερους από 10 εργαζόμενους) θα επιτρέπεται να μην εγγράφουν στον επίσημο κατάλογο τους σπόρους που διακινούν. Αυτό ονομάσθηκε «εξειδικευμένη αγορά». Τώρα η σχετική νομοθεσία θα πρέπει να πάει για έγκριση ή τροποποίηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου μπορεί να υπάρξουν κάποιες ακόμα αλλαγές.  
Η νέα νομοθεσία περιέχει άμεσους περιορισμούς στην παραγωγή και διάθεση στην αγορά φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού. Οι ποικιλίες σπόρων θα πρέπει να εγγράφονται σε κατάλογο. Μέχρι σήμερα οι σπόροι παράγονται παγκοσμίως, από τους γεωργούς, από τη βιομηχανία σπόρων, από δημόσια ινστιτούτα και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Με τη νέα νομοθεσία, επιβάλλονται περιορισμοί στο εμπόριο για τις παραδοσιακές και σύγχρονες ποικιλίες σπόρων. Παραδοσιακές ποικιλίες που μέχρι τη δημοσίευση του νόμου δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί ή δεν έχουν καταγραφεί, θα υπόκεινται στη νομοθεσία των βιομηχανικών ποικιλιών. Για τον κίνδυνο να μπουν στην «παρανομία» πολλές εμπορεύσιμες παραδοσιακές ποικιλίες φυτών, προειδοποιούν οργανώσεις από την Ελλάδα και την Ευρώπη. 
Σε πρώτη φάση ο περιορισμός θα αφορά τους σπόρους λαχανικών και δέντρων του δάσους. Όμως δίνεται η εξουσία στην Κομισιόν να προχωρήσει σε περιορισμούς και στα υπόλοιπα είδη φυτών σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Σύμφωνα με το νέο νόμο, είναι παράνομο να αναπτυχθούν, να αναπαραχθούν ή να ανταλλαχθούν σπόροι προς σπορά κηπευτικών ή δέντρων, που δεν έχουν ελεγχθεί και εγκριθεί από έναν νέο Οργανισμό, που θα ονομάζεται «Οργανισμός Φυτικών Ποικιλιών της ΕΕ», ο οποίος θα δημιουργήσει μια λίστα των εγκεκριμένων ποικιλιών που θα μπορούν να εμπορεύονται στην ΕΕ. Επιπλέον, θα πρέπει καταβάλλεται ένα ετήσιο τέλος στον συγκεκριμένο Οργανισμό, για να παραμείνουν οι συγκεκριμένες ποικιλίες στον κατάλογο, και αν δεν καταβληθεί τότε θα αφαιρούνται και δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν. 
Μετά από τις αντιδράσεις που υπήρξαν και τη δημόσια πίεση, οι βασικές αλλαγές που έγιναν στο σχέδιο νόμου είναι οι εξής: 
-Οι κηπουροί των σπιτιών επιτρέπεται να αποθηκεύουν και να ανταλλάσουν μη εγκεκριμένους σπόρους χωρίς να παραβιάζουν το νόμο. 
-Ιδιωτικές επιχειρήσεις και μικρές οργανώσεις, μπορούν να παρέχουν ή να πωλούν μη εγκεκριμένους σπόρους κηπευτικών, εφόσον έχουν λιγότερους από 10 εργαζόμενους. 
-Τράπεζες πολλαπλασιαστικού υλικού θα μπορούν να αποθηκεύουν μη εγκεκριμένους σπόρους χωρίς να παραβιάζουν το νόμο. 
-Δίνεται η δυνατότητα στο μέλλον (χωρίς να προσδιορίζεται με ακρίβεια) να μπορεί να υπάρξουν πιο «εύκολοι κανόνες» για τους μεγάλους παραγωγούς σπόρων κατάλληλων για τη βιολογική γεωργία κ.λ.π. με κάποια μελλοντική νομοθετική διάταξη. 
Υπάρχουν ακόμη ρήτρες που στο μέλλον θα μπορούν να αλλάξουν τη νομοθεσία χωρίς να υπάρξει η σχετική ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 

Παρουσίαση των βασικών σημείων στην πρόταση της DG SANCO: 
1. Η υποχρεωτική ένταξη όλων των ποικιλιών σπόρων σε εθνικούς ή ευρωπαϊκούς καταλόγους, προκειμένου να διατίθενται στο εμπόριο. 
2. Καθιερώνεται ως κριτήριο ένταξης στους καταλόγους η ύπαρξη επίσημα αναγνωρισμένης περιγραφής μιας ποικιλίας πριν την θέσπιση της νέας νομοθεσίας. Το κριτήριο αυτό αποκλείει την επανατοποθέτηση σε παραγωγικό κύκλο όσων παλαιών ποικιλιών δεν έχουν ήδη περιγραφεί ή αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα. Απαγορεύει επίσης πλέον στους μικρούς παραγωγούς, να παράγουν νέες βελτιωμένες ποικιλίες, βασισμένες στους παλιούς σπόρους. 
3. Επιβάλλονται γεωγραφικοί περιορισμοί στην αξιοποίηση των παραδοσιακών ποικιλιών, περιορίζοντας την παραγωγή τους στις περιοχές προέλευσής τους. 
4. Επιβάλλονται διαδικασίες ελέγχων στο χωράφι και στο έδαφος καθ΄ όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. 

Ολόκληρη η απόφαση (στα αγγλικά): http://ec.europa.eu/dgs/health_consumer/pressroom/docs/proposal_aphp_en.pdf 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΕΛΙΤΙ 7/5/2013 
«Τα νεώτερα σχετικά με τους νόμους για τους σπόρους… Κατά τη διάρκεια της Μ. Εβδομάδας, πολλές οργανώσεις διάσωσης της αγροτικής βιοποικιλότητας και φορείς βελτίωσης και διάδοσης βιολογικών σπόρων διαμαρτυρήθηκαν μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες της Ευρώπης που έστειλαν μηνύματα και υπέγραψαν διαμαρτυρίες ενάντια στη νομοθεσία που περιορίζει την εμπορική κυκλοφορία των σπόρων (παλιών και νέων) που παράγονται από αγρότες. Ο βασικός περιορισμός προέρχεται από μια απαιτητική διαδικασία εγγραφής του σπόρου σε επίσημο κατάλογο ως προϋπόθεση εμπορικής κυκλοφορίας. Η εγγραφή αυτή που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ είναι προσαρμοσμένη στα χαρακτηριστικά των σπόρων της βιομηχανίας και παραμελεί εκείνα των παραδοσιακών σπόρων που είναι εντελώς διαφορετικά. Η νομοθεσία αυτή βρίσκεται σήμερα υπό αναθεώρηση. Τη Δευτέρα του Πάσχα 6 Μαΐου, η Κομισιόν αποφάσισε να υποβάλει ένα νέο νομοσχέδιο για ψηφοφορία στο Συμβούλιο Υπουργών και στο Ευρωκοινοβούλιο. Το νέο νομοσχέδιο μεταφέρει το ίδιο πνεύμα με την ισχύουσα νομοθεσία. Λόγω της έντονης κινητοποίησης των πολιτών, το κείμενο του ανωτέρω σχεδίου νόμου υπέστη κάποιες βελτιώσεις μέχρι και την τελευταία στιγμή την Κυριακή του Πάσχα το βράδυ, προκειμένου να γίνει αποδεκτό για να προχωρήσει. Οι μικρές βελτιώσεις είναι θετικές αλλά ανεπαρκείς. Συγκεκριμένα ορίσθηκε ότι για μικρές επιχειρήσεις σποροπαραγωγής (με λιγότερους από 10 εργαζόμενους) θα επιτρέπεται επιτέλους να ΜΗΝ εγγράφουν στον επίσημο κατάλογο τους σπόρους που διακινούν. Αυτό ονομάσθηκε «εξειδικευμένη αγορά». Αλλά τα προαπαιτούμενα για την εμπορία σε αυτήν την αγορά παραπέμπονται σε μελλοντικές αποφάσεις της Κομισιόν που θα ληφθούν ΜΕΤΑ την ψήφιση του νομοσχεδίου! Επομένως η κατάσταση παραμένει θολή και η οποιαδήποτε μικρή βελτίωση μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί εάν πχ τα προαπαιτούμενα θα είναι ανέφικτα για τουςμικρούς αγρότες όπως σήμερα είναι πρακτικά ανέφικτη η εγγραφή στον κατάλογο. Επίσης στο νομοσχέδιο προβλέπεται δυνατότητα αλλαγών από την Κομισιόν χωρίς ψηφοφορία στα υπόλοιπα όργανα της ΕΕ. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι ο νέος νόμος θα ισχύσει από το 2016. Εν όψει της μελλοντικής ψηφοφορίας στο Συμβούλιο της ΕΕ αλλά και το Ευρωκοινοβούλιο, όπου είναι εφικτό να προταθούν αλλαγές προς το καλύτερο ή το χειρότερο, καλούμε τους πολίτες να διεκδικήσουν μαζί μας μια βελτιωμένη νομοθεσία που προστατεύει και διαδίδει αυτόν τον καταπληκτικό φυσικό πόρο που αποκαλείται Αγροτική Βιοποικιλότητα ο οποίος εκφράζεται κυρίως μέσα από τον μεγάλο αριθμό των γονιδίων που έχουν οι παραδοσιακοί μας σπόροι, με τον πλούτο των οποίων η Ελλάδα είναι ευλογημένη».